The Substance : 6 เทคนิคจิตวิทยาในการยอมรับตนเอง ในวันที่ชีวิตไม่เหมือนเดิม

ในบทความจิตวิทยานี้ จะขอชวนพูดถึงภาพยนตร์สยองขวัญเรื่อง The Substance ที่ได้เข้าชิงรางวัลออสการ์ 2025 มากถึง 5 สาขาด้วยกัน ได้แก่ ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ผู้กำกับยอดเยี่ยม นักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยม บทภาพยนตร์ดั้งเดิมยอกเยี่ยม และแต่งหน้าและออกแบบทรงผมยอดเยี่ยม
โดย The Substance เล่าถึงชีวิตของ Elisabeth Sparkle อดีตนักแสดงดังขวัญใจมหาชน ที่ปัจจุบันกำลังเผชิญวิกฤติวัยกลางคนกับร่างกายที่เสื่อมถอย ความสวยกำลังร่วงโรย และถูกเลิกจ้างงานจากการเป็นพิธีกรด้วยเหตุผลที่ว่าโปรดิวเซอร์กำลังมองหาดาวดวงใหม่ ที่สวยกว่า เด็กกว่าเธอมาแทนที่ นั่นจึงทำให้ Elisabeth ได้ไปเข้าโครงการทดลองลับที่โฆษณาว่า “เพื่อคุณคนใหม่ที่ดีกว่าเดิม”
เธอจึงตัดสินใจฉีดสารกระตุ้นบางอย่างเข้าสู่ร่างกาย จนทำให้เซลล์ร่างกายแบ่งตัวออกมาเป็นสาวสวยเจิดจรัสอีกคนหนึ่ง ชื่อว่า Sue โดยมีข้อแม้ว่า Elisabeth และ Sue ต้องสลับร่างในการใช้ชีวิตกันทุก ๆ 7 วัน ด้วยความสวยแบบเจิดจ้าออร่าพุ่ง จึงทำให้ Sue กลายมาเป็นขวัญใจมหาชนแทนที่ Elisabeth ได้ไม่ยาก นั่นจึงทำให้ Sue ช่วงชิงเวลาของ Elisabeth รวมถึงใช้ร่างกายของ Elisabeth มากขึ้นเรื่อย ๆ จนเกิดผลร้ายต่อร่างของ Elisabeth อย่างไม่สามารถแก้ไขได้
The Substance ได้สะท้อนให้เห็นถึงประเด็นของวิกฤตวัยกลางคน (Midlife Crisis) และประเด็น “การยอมรับตนเอง (Self-acceptance)” ค่ะ ซึ่งเป็นประเด็นที่มีความสำคัญ เนื่องจากในทางจิตวิทยา การยอมรับตนเอง (Self-acceptance) สื่อถึงการมีทัศนคติที่เป็นบวกและความเข้าใจต่อตัวเอง โดยไม่เพียงยอมรับข้อดีของตนเอง แต่ยังรวมถึงการยอมรับข้อบกพร่องของตนเองอย่างไม่ตัดสินหรือวิจารณ์เกินความเป็นจริง
ผู้ที่มีการยอมรับตนเองที่เหมาะสม จะมีสัมพันธภาพที่ดีกับตนเองและผู้อื่น ช่วยลดความเครียด และเพิ่มความยืดหยุ่นทางอารมณ์ (Emotional resilience) ด้วยเหตุนี้ บทความจิตวิทยานี้ จะขอนำเสนอ 6 เทคนิคจิตวิทยาในการยอมรับตนเอง โดยได้รับแรงบันดาลใจจาก The Substance ดังนี้ค่ะ
1. พูดกับตนเองเชิงบวก (Positive Self-Talk)
การพูดกับตนเองเชิงบวก เป็นเทคนิคจิตวิทยาในการใช้ความคิดหรือคำพูดที่สร้างสรรค์และส่งเสริมกำลังใจในการพูดคุยกับตัวเอง เช่น วันนี้ทำดีมาก เราดูดีมาก เราเป็นคนใจดี เราเก่งมาก เป็นต้น โดยการฝึกพูดกับตนเองเชิงบวกสามารถช่วยลดความเครียด เพิ่มความมั่นใจ และส่งเสริมสุขภาวะ (Well Being) ในระยะยาวได้อีกด้วย
จาก The Substance เราจะเห็นได้ว่า Elisabeth คาดหวังให้คนอื่นมีคำพูดเชิงบวกกับตนเอง แต่ไม่เคยมีการพูดเชิงบวกกับตนเองเลย จึงทำให้เธอเกิดความเครียด ความกดดัน รู้สึกว่าตัวเองดีไม่พอ ไม่สวย ไม่เก่ง ไม่เป็นที่ต้องการ ถ้าหากเธอมีการพูดเชิงบวกกับตนเอง เธอก็จะสามารถก้าวผ่านวิกฤติวัยกลางคนที่เธอเผชิญอยู่ได้ โดยไม่สูญเสียเท่าที่เกิดในภาพยนตร์
2. ยอมรับข้อบกพร่องของตนเอง (Embrace Imperfections)
เทคนิคจิตวิทยาในการยอมรับตนเองที่ภาพยนตร์นำเสนอเป็นหลักเลย คือ การยอมรับข้อบกพร่องของตนเอง เนื่องจาก Elisabeth ที่ก้าวเข้าสู่วัย 50 ปี ถึงแม้เธอจะสวยและดูเด็กกว่าวัย แต่นั่นก็ยังไม่พอสำหรับวงการบันเทิงที่เธอต้องการยืนหนึ่งในวงการ จึงทำให้เธอรังเกียจร่างกายตนเอง
และแก้ไขด้วยการแยกร่างใหม่ที่สวยกว่า สาวกว่าออกมา เพื่อให้เธอยังคงโดดเด่นในวงการบันเทิง แต่กลับกลายเป็นว่าร่างใหม่ของเธอดันมีเจตจำนงอิสระ (Free will) ที่จะใช้ชีวิตของตัวเอง ซึ่งเปรียบเทียบได้กับผู้ที่ไม่ยอมรับร่างกายตนเอง จนคลั่งศัลยกรรม หรือคลั่งผอม จนกลับกลายเป็นการสร้างปัญหาสุขภาพ และปัญหาสภาพจิตใจตามมา
3. ฝึกการมีสติ (Mindfulness Practice)
การฝึกการมีสติ เป็นกระบวนการฝึกฝนจิตใจเพื่อสร้างความตระหนักรู้ในปัจจุบันขณะ โดยปราศจากการตัดสิน การฝึกสติจะช่วยให้เราสังเกตความคิด ความรู้สึก และสิ่งรอบตัวอย่างตั้งใจและชัดเจน โดยไม่ปล่อยให้ความกังวลในอดีตหรืออนาคตมารบกวนจิตใจ
ซึ่งจะสามารถช่วยพัฒนาความตระหนักรู้ในตัวเองและเพิ่มความสงบในชีวิตได้ โดยใน The Substance จะเห็นได้อย่างชัดเจนเลยว่า Elisabeth สูญเสียความมั่นใจในตนเองจนขาดสติ ถึงขนาดกล้าเสี่ยงทำสิ่งที่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อร่างกายและชีวิตในอนาคตได้ ทั้ง ๆ ที่เจ้าหน้าที่ของโครงการวิจัยลึกลับได้ส่งสารเตือนหลายครั้ง
และเธอเองก็สามารถยุติการมีอยู่ของร่างใหม่ได้ตลอดเวลา แต่เธอก็จมอยู่กับข้อด้อยของร่างกายที่เป็นไปตามวัย หมกหมุ่นอยู่กับความรุ่งโรจน์ในอดีต และทับถมตัวเองด้วยความกังวลเกี่ยวกับอนาคต จนไม่อยู่กับปัจจุบันขณะ
4. ตั้งเป้าหมายที่เหมาะสม (Set Realistic Goals)
เทคนิคจิตวิทยาในการยอมรับตนเองข้อต่อมา คือ การตั้งเป้าหมายที่เหมาะสม ซึ่งเป็นกระบวนการในการกำหนดเป้าหมายชีวิตที่สามารถบรรลุได้จริง โดยคำนึงถึงทรัพยากร เวลา ความสามารถ และข้อจำกัดของตัวเอง เช่น ตั้งเป้าการลดน้ำที่เหมาะสม สามารถลดได้จริง หรือตั้งเป้าการเก็บเงินที่ไม่กระเบียดกระเสียนจนเกินไป เป็นต้น
โดยการตั้งเป้าหมายที่เหมาะสมนี้จะช่วยเพิ่มโอกาสประสบความสำเร็จและลดความรู้สึกท้อแท้ที่เกิดจากการตั้งเป้าหมายที่เกินความเป็นไปได้ ดังเช่นที่ Elisabeth เผชิญอยู่ คือ การตั้งเป้าหมายที่จะกลับไปเป็น No.1 ของวงการอีกครั้งผ่านร่างใหม่ของเธอ โดยลืมคำนึงไปว่าร่างใหม่ไม่ใช่ตัวเธอ 100%
ดังนั้นหากเธอใช้ความสวยสง่าสมวัย และความสามารถทางการแสดงในการหาจุดยืนใหม่ในวงการได้ เช่น พลิกบทบาทเป็นพิธีกรรายการรูปแบบอื่น รับงานแสดงที่ท้าทาย หรือผันตัวไปเป็นอินฟลูเอนเซอร์ด้านสุขภาพ ก็น่าจะสามารถบรรลุเป้าหมายได้ไม่ยาก
5. พูดคุยและแบ่งปันกับผู้อื่น (Open Communication)
ในภาพยนตร์เราจะเห็นอย่างชัดเจนว่า Elisabeth ค่อนข้างจะรักสันโดษและมีพื้นที่ส่วนตัวสูง เธอไม่มีครอบครัว ไม่มีเพื่อนสนิท มีเพียงเพื่อนเก่าสมัยประถมชื่อ Fred ที่เธอตัดสินใจจะไปพบเพื่อยืนยันว่าเธอยังเป็นคนสำคัญของใครบางคนอยู่ แต่เธอก็ไม่ได้ไปตามนัดเพราะเธอเกิดความไม่มั่นใจในตนเองจนมีอาการ Panic ดังนั้นแล้ว หาก Elisabeth มีการพูดคุยและแบ่งปันกับผู้อื่น จะช่วยทำให้มีคนเข้าใจเธอมากขึ้น ลดความรู้สึกโดดเดี่ยว แปลกแยกที่เธอเผชิญอยู่ลงไปได้อย่างมาก
6. เขียนบันทึกสิ่งที่ประทับใจในแต่ละวัน (Gratitude Journaling)
และเทคนิคสุดท้ายที่ผู้เชี่ยวชาญทางจิตวิทยาแนะนำในการยอมรับตนเอง ก็คือ การเขียนบันทึกสิ่งที่ประทับใจในแต่ละวัน เพื่อช่วยเปลี่ยนมุมมองในชีวิต เนื่องจากการเขียนบันทึกสิ่งที่ประทับใจในแต่ละวันเป็นกิจกรรมที่ช่วยส่งเสริมการมองโลกในแง่ดี และช่วยให้เราเห็นคุณค่าของช่วงเวลาเล็ก ๆ ที่อาจถูกมองข้ามในชีวิตประจำวัน
เช่น ในวันที่ Elisabeth ถูกปลดออกจากรายการ เป็นวันเกิดของเธอ และมีคนหลายคนอวยพรวันเกิดให้เธอ แต่เธอดันเลือกจำเฉพาะเรื่องแย่ ๆ จนพาเธอไปสู่ความบรรลัยเกิดในชีวิต หากเธอมีการเขียนบันทึกสิ่งที่ประทับใจในแต่ละวันอยู่เสมอ เธอก็จะเกิดความตระหนักได้ว่าเธอยังมีคุณค่า เธอยังมีคนต้องการ โลกยังมีคนใจดีกับเธอ ซึ่งจะทำให้เธอไม่พาตัวเองไปเจอเรื่องแย่ ๆ ในชีวิต
แม้ว่า The Substance จะเป็นหนังสยองขวัญที่มีฉากโหด ๆ อยู่พอสมควร แต่แก่นของหนังได้สะท้อนเรื่องการยอมรับบตนเองอย่างหนักแน่น และคาดหวังว่าคนดูอย่างเราจะตระหนักรู้ถึงความสำคัญของการยอมรับตัวตนของเราเองทั้งด้านและด้านที่ไม่ดี เพื่อการรักษาสมดุลของชีวิต เพราะทั้งด้านที่ดีและด้านที่ไม่ดีนั้นก็คือตัวเรา
iSTRONG Mental Health
ผู้ดูแลสุขภาพใจให้กับบุคคล ครอบครัว และองค์กร
บริการของเรา
สำหรับบุคคลทั่วไป
บริการปรึกษา จิตแพทย์และนักจิตวิทยา : http://bit.ly/3lmThUa
คอร์สฝึกอบรมทักษะด้านจิตวิทยา : http://bit.ly/3RQfQwS
สำหรับองค์กร
EAP โปรแกรมสำหรับองค์กร : http://bit.ly/3RLI8Z8
โทร. 02-0268949 หรือ Line : @istrong
บทความแนะนำ :
อ้างอิง :
Brown, B. (2010). The Gifts of Imperfection: Let Go of Who You Think You're Supposed to Be and Embrace Who You Are.
Neff, K. D. (2003). Self-Compassion: An Alternative Conceptualization of a Healthy Attitude Toward Oneself. Self and Identity, 2(2), 85–101.
Rogers, C. R. (1961). On Becoming a Person: A Therapist's View of Psychotherapy. Boston: Houghton Mifflin.
เจไดยุทธ. สรุปรายชื่อผู้เข้าชิงรางวัลออสการ์ 2025. (2568, 23 มกราคม). [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 24 มกราคม 2568 จาก https://jediyuth.com/2025/01/23/2025-oscar-nominations/
จันทมา ช่างสลัก บัณฑิตจิตวิทยาคลินิกจากรั้ว มช. และมหาบัณฑิตจาก NIDA ปัจจุบันเป็นคุณแม่ลูก 1 ผู้เป็นทาสแมว ที่มุ่งมั่นจะพัฒนาการเขียนบทความจิตวิทยาให้โดนใจผู้อ่าน และสร้างแรงกระเพื่อมทางสังคม ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเชิงบวกบนโลกใบนี้