ชีวิตติดดราม่า เพราะคุณเล่นเกมจิตวิทยาอยู่ทุกวันเปลี่ยน Drama เป็น Empowerment ได้ด้วย TA
- iStrong Mental Health
- 2 days ago
- 2 min read
เคยนั่งคิดกันไหมคะ ว่าหลายๆ เรื่องในชีวิตทำไมถึงมีปัญหาเหมือนเดิมซ้ำ ๆ และเคยไหม…ตั้งใจว่าจะพูดคุยดี ๆ แต่สุดท้ายกลายเป็นทะเลาะ เคยบอกตัวเองว่าจะ “ไม่ยอมโดนเอาเปรียบอีก” แต่พอถึงเวลา กลับเงียบและปล่อยผ่านเหมือนเดิม
หรือบางครั้งเราก็เผลอ “ช่วยทุกเรื่อง” จนกลายเป็นคนที่รับภาระของทุกคน จนหมดแรงไปเอง ทำให้บางทีเราคงจะรู้สึกเหนื่อยมากๆ เลยใช่ไหมคะ
เพราะหลายเหตุการณ์ส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดเพราะใครเป็นคนไม่ดี แต่เกิดจาก “รูปแบบการโต้ตอบ” เป็นพฤติกรรมที่เราเล่นซ้ำ ๆ ในชีวิตไปโดยไม่รู้ตัว และรูปแบบนั้นมีชื่อว่า เกมจิตวิทยา (Psychological Games)
เข้าใจ Drama Triangle กับ TA แบบภาษาง่าย ๆ
โมเดล Drama Triangle อธิบายว่าความขัดแย้งวนลูป เพราะเรามักสวมบทบาท 1 ใน 3 นี้ซ้ำ ๆ
Victim (เหยื่อ) รู้สึกไร้อำนาจ ชอบคิดว่า “ทำอะไรไม่ได้หรอก”
Rescuer (ฮีโร่) กระโดดเข้าไปช่วยทันที แม้เขาไม่ได้ขอ สุดท้ายตัวเองแบกงานและอารมณ์คนอื่น
Persecutor (ผู้กดขี่) ใช้คำพูด/ท่าทีที่ทำให้อีกฝ่ายรู้สึกผิด กดดัน หรือตำหนิ
ในมุมมอง Transactional Analysis (TA)
Victim มักสื่อสารจาก Child State ด้านลบ (กลัว ดื้อเงียบ หนีปัญหา)
Rescuer มักผสม Parent ด้านบวก (ปกป้อง) กับ Child ด้านลบ (อยากถูกรัก/ยอมรับโดยเร็ว)
Persecutor มักมาจาก Parent State ด้านลบ (ตัดสิน ใช้อำนาจ บงการ)
ซึ่งในแต่ละรูปแบบและสถานการณ์ ข่าวดีคือ เราสามารถ “สลับบทได้” และเมื่อเรารู้ตัวว่าอยู่บทไหน เราก็เลือกบทใหม่ที่สร้างสรรค์กว่าได้ทันที
พลิกสามเหลี่ยมดราม่าเป็นสามเหลี่ยมพลัง (Empowerment Triangle)
เป้าหมายในการเรียนรู้และปรับเปลี่ยนไม่ใช่ “เลิกดราม่าให้ได้ 100%” แต่มันคือการ **เปลี่ยนบทบาท** ให้เกิดพลังบวกมากขึ้น
Victim → Creator: จาก “ฉันทำอะไรไม่ได้” เป็น “ฉันเลือกอะไรได้บ้างตอนนี้”
Rescuer → Coach: จาก “เดี๋ยวฉันทำให้” เป็น “ฉันช่วยถามให้คุณเห็นทางของคุณเอง”
Persecutor → Challenger: จาก “ตำหนิ” เป็น “ท้าทายเพื่อยกระดับด้วยความเคารพ”
เมื่อเราขยับบทเพียงเล็กน้อย คุณภาพในแต่ละสถานการณ์และบทสนทนาจะเปลี่ยนไปในทิศทางที่ดีขึ้นและความสัมพันธ์ต่างๆ จะ เริ่มคลี่คลายมากขึ้น เปิดใจคุยกันและเข้าใจกันมากขึ้น
10 ขั้นตอนออกจากดราม่าแบบใช้งานได้จริง
เช็กบทของตัวเองก่อนตอบ: ถามตัวเองเร็ว ๆ ว่า ตอนนี้เราเป็น Victim/Rescuer/Persecutor ไหม
เว้น 3 วินาที: หายใจลึก ๆ ก่อนพูด เพื่อดึงตัวเองเข้าสู่ Adult State (ภาวะผู้ใหญ่ คุยอย่างมีเหตุผล)
เปลี่ยนประโยคในหัว: จาก “ทำไมเขาเป็นแบบนี้” เป็น “ฉันเลือกทำอะไรได้ตอนนี้” (Creator)
ถามแทนช่วย: ถ้ากำลังจะรับทำแทน ลองถาม “คุณอยากให้ฉันช่วยคิดวิธี หรือช่วยทำแทน?” (Coach)
ท้าทายอย่างเคารพ: แทนคำตำหนิ ใช้ประโยค “เพื่อให้เราไปถึงเป้า… อะไรที่เราจะทำต่างไปได้บ้าง?” (Challenger)
สื่อสารแบบ I-Message: “ฉันรู้สึก…เมื่อ…ฉันอยากให้เรา…” แทน “เธอทำให้…”
ตั้งขอบเขตที่ชัด: บอกได้ว่าอะไรทำได้/ไม่ได้ โดยไม่ต้องรู้สึกผิด
สะท้อนความรับผิดชอบ: พูดให้ชัดเจน “ส่วนที่เป็นความรับผิดชอบของฉันคือ…ของคุณคือ…”
ตกลงกติกาใหม่ร่วมกัน: บันทึกสิ่งที่ทั้งสองฝ่ายตกลง เพื่อลดการตีความภายหลัง
ทบทวนหลังเหตุการณ์: เขียนบันทึกสั้น ๆ ว่าหลุดเข้าบทไหน และจะขยับบทอย่างไรครั้งหน้า
ตัวอย่างสถานการณ์ ที่ 1
คู่รัก เมย์กับตูนมักทะเลาะกันเรื่องเวลานัดเสมอ เพราะตูนชอบมาช้า เมย์จึงกลายเป็น Persecutor เลือกตำหนิออกไปแรง ๆ ว่า "มาสายตลอดเลย ทำไมถึงมาสายอยู่เรื่อย" ส่วนตูนเข้าสู่ Victim เป็นเหยื่อโดยอ้างว่า “ก็งานมันเยอะ กว่าจะเคลียร์นู่นนี่เสร็จ”
จากสถานการณ์ก็ดูเป็นบบทสนาทั่วๆ ไป ที่ถ้าเข้าใจกันจะไม่มีอะไรเลย แต่ถ้าไม่เข้าใจกันและไม่ชอบใจจะเกิดปัญหาทันที ซึ่งในเรื่องนี้หากเราเสริมและพัฒนาการเรียนรู้โมเดลเข้าไปจะกลายเป็นว่า เมย์เปลี่ยนจากเป็น Persecutor เป็น Challenger แบบเคารพ “ฉันอยากให้เราเคารพเวลานัด เพราะมันทำให้ฉันรู้สึกถูกเห็นค่า เราช่วยวางแผนเวลาใหม่กันไหม”
ในขณะเดียวกันตูนเปลี่ยนจาก Victim เป็น Creator โดยการคิดว่าจะทำอะไรให้เรื่องนี้ดีขึ้นได้บ้าง โดยตูนวางเตือนเวลาออกจากที่ทำงานล่วงหน้า 30 นาที เพื่อรักษานัดเวลาให้ดีขึ้นความตึงเครียดลดลงอย่างชัดเจน
ตัวอย่างสถานการณ์ ที่ 2
ในที่ทำงานบาสเป็น Rescuer ตัวพ่อ คือเมื่อมี Project หรืองานอะไรต่างๆ ที่ใครเดือดร้อนบาสจะรับทำแทนหมด เรียกได้ว่าผมรับจบเอง ซึ่งสิ่งที่เกิดขึ้นคืองานตัวเองพังทั้งหมด ทำงานไม่ทันบ้าง ส่งงานไม่ทันบ้าง ทำให้บาสเป็นคนที่ลำบากและถูกเพ่งเล็งทางด้าน Performance ทั้งที่เป็นคนใจดีและช่วยเหลือคนอื่นขนาดนี้
หลังจากบาสเข้าใจรูปแบบและมุมมอง แทนที่บาสจะยื่นมือรับปาก "เดี๋ยวผมช่วยทำเองครับ" บาสได้ลองใช้คำถามแนว เป็นการ Coach แทน“งานส่วนไหนที่คุณอยากให้ผมช่วยคิดวิธี? ส่วนไหนที่คุณจะลองทำเอง?” ผลที่ได้คือบาสยังสามารถมีส่วนร่วมในการช่วยงานได้ และทีมเริ่มรับผิดชอบงานของตัวเองได้ดีมากขึ้น บาสมี Performance และ Relation ที่ดี ทำให้ทีมภาพรวมดีขึ้น
ตัวอย่างสถานการณ์ ที่ 3
ในบ้านแม่มักตำหนิลูกเรื่องการบ้านเสมอ ว่าทำการบ้านรึยัง? ยังทำไม่เสร็จอีกหรอ? ทำช้าจัง? ซึ่งแม่กำลังใช้ Persecutor ใส่ลูกเป็นหลัก สิ่งที่เกิดขึ้นคือลูกเงียบและเลี่ยง (Victim) เพราะรู้อยู่แล้วว่าในครอบครัวแม่เป็นใหญ่ พูดไปก็โดนแม่ด่ามากขึ้น
ซึ่งวันหนึ่งแม่เปลี่ยนวิธีในการสื่อสารมองสถานการณ์ใหม่จากความกดดันกลายเป็น Challenger โดยการพูดว่า “แม่อยากให้ลูกใช้เวลาจัดการการบ้านช่วง 30 นาทีหลังอาหาร จะได้เคลียร์ให้เรียบร้อยมีเวลาพัก แล้วถ้ามีอะไรที่แม่พอช่วยได้ ปรึกษาแม่ได้นะ” สิ่งที่เกิดขึ้นคือลูกเริ่มเปิดใจมากขึ้น รู้สึกว่าแม่เป็นที่พึ่งและช่วยเหลือได้ ลูกเริ่มถามขอคำแนะนำเสมอ และบรรยากาศในครอบครัวก็ดีมากขึ้น
ถ้าคุณอยากหยุดลูปเกมจิตวิทยาเดิม ๆ ในชีวิต เพื่อให้ชีวิตเดินหน้ามากขึ้นการเข้าใจ TA และฝึกเปลี่ยนบทจาก Drama Triangle ไปเป็น Empowerment Triangle จะทำให้คุณ “คุมเกมอารมณ์” และ “ออกแบบความสัมพันธ์” ได้จริง
ซึ่งในหลักสูตร The Art of Influence คุณจะได้เรียนรู้เครื่องมือจาก TA ในการหยุดเกมเหล่านี้ เพื่อสร้างบรรยากาศที่โปร่งใส ร่วมมือ และทำให้ทักษะจิตวิทยาและการสื่อสารของคุณ พัฒนาเดินหน้าได้อย่างเต็มศักยภาพ
โดยในหลักสูตรนี้ คุณจะได้รู้ทักษะนี้เพิ่มเติมอย่างลึกซึ้งกับนักจิตวิทยาที่มากประสบการณ์ รวมทั้งได้ฟังเคสตัวอย่างการใช้จำนวนมาก พร้อมกิจกรรมการฝึกปฏิบัติในคลาสที่เหมาะสำหรับที่ทำงาน ชีวิตประจำวัน ครอบครัว และสถานการณ์ที่หลากหลาย
iSTRONG Mental Health
ผู้ดูแลสุขภาพใจให้กับบุคคล ครอบครัว และองค์กร
บริการของเรา
สำหรับบุคคลทั่วไป
บริการปรึกษา จิตแพทย์และนักจิตวิทยา : http://bit.ly/3lmThUa
คอร์สฝึกอบรมทักษะด้านจิตวิทยา : http://bit.ly/3RQfQwS
สำหรับองค์กร
EAP โปรแกรมสำหรับองค์กร : http://bit.ly/3RLI8Z8
โทร. 02-0268949 หรือ Line : @istrong